Verdrietig kijkende vrouwen, die wezenloos in het niets of uit een raam staren. Hand onder de kin of tegen het voorhoofd. Vrouwen met waaiers of met van die semi-elektrische ventilatoren. Getekende, verschrompelde eierstokken. Zolang we maar één, beperkte weergave van de overgang zien, zullen vrouwen op die manier benaderd worden en er zelf naar handelen. Hoog tijd dus voor een ander beeld van vrouwen in deze levensfase. Dat betoogt schrijver, fotograaf en kunstenaar Petra Kroon in haar boek ‘Silenced Womb’. Onderstaande column is een bewerking van een essay uit haar thesis.

Heb jij wel eens gegoogled: vrouw + menopauze? Ik wel, zelfs vaker dan eens. Omdat ik voor mijn scriptie wilde weten hoe de maatschappij, de medische wetenschap en de media naar ons – ja, ik ben ook een menopauzale vrouw – kijken. Want zoals het gezegde luidt: ‘Eén foto zegt meer dan duizend woorden’.

Hoe de maatschappij de overgang ziet

Natuurlijk, als ik online zoek, krijg ik ongetwijfeld andere beelden te zien dan wanneer iemand anders dat doet. En toch durf ik te wedden dat we allemaal ongeveer dezelfde foto’s en tekeningen zien: een verdrietig kijkende vrouw, wezenloos starend in het niets of uit een raam. Met haar hand onder haar kin of tegen haar voorhoofd. Vrouwen met waaiers of met van die semi-elektrische ventilatoren. Tekeningen van leeftijdloze vrouwen met pijlen die wijzen naar verschillende delen van hun lichaam met een beschrijving van de symptomen die bij dat specifieke lichaamsdeel horen. Tekeningen van vrouwelijke voortplantingsorganen. Met als voorlopig dieptepunt van die hangende eierstokjes, als verlepte tulpen.

Wat zeggen die beelden je? Dit is wat ik ‘hoor’: één groot luid gadverdamme, blèh. Deze foto’s en tekeningen vertegenwoordigen mij. Ik ben een van hen. Maar ik voel geen enkele verbinding. Dit zijn beelden van hoe de maatschappij denkt dat vrouwen in de menopauze zich voelen en er dus uitzien: gekweld, verdrietig, zuchtend. Natuurlijk is de menopauze niet altijd vrolijk, en voel je je vaak of af en toe verdrietig. En ja, de overgang is misschien niet de meest gelukkige tijd in het leven van een vrouw. Maar hé, net als de pubertijd is het een fase. En die gaat voorbij.

Self-fulfilling prophecy

Je zou je kunnen afvragen: ‘Ja en? Zo erg is dat toch niet, die afgezaagde beelden?’ Het venijn zit hem in de self-fulfilling prophecy van dit soort verbeeldingen. Er is een verband tussen het mogelijke leven van mannen en vrouwen en de beeldvorming in de media. Met andere woorden, in de media zien we bepaalde scenario’s en genderrollen, die tot op zekere hoogte de werkelijkheid beïnvloeden en bepalen hoe we ons leven vormgeven, welke keuzes we maken en welke wegen we bewandelen. Er is dus een wisselwerking tussen wat we in de media zien en wat we in ons dagelijks leven doen en denken te kunnen bereiken. Oftewel: zolang we maar één, beperkte weergave van de menopauze zien, zullen vrouwen op die manier benaderd worden en er zelf naar handelen.

Waarheidsgetrouwe stockfoto’s

Stockfotobureau Getty Images ging aan de slag om die representatie meer waarheidsgetrouw te maken. Het zou zomaar kunnen dat je daar al googelend ook op gestuit bent. Het bureau heeft een nieuwe serie ontwikkeld genaamd ‘Collections’, die ‘het werk viert dat visuele stereotypen uitdaagt en streeft naar authentieke en inclusieve representatie’. Vrij vertaald: ‘die afgezaagde beelden die wij maakten, vonden we ook maar niets, dus komen we nu met beeld dat wel de werkelijkheid laat zien.’

Want, zoals Getty Images schrijft in de begeleidende tekst bij de menopauzeserie: ‘Inclusieve beelden zorgen ervoor dat mensen zich gezien, opgenomen en geaccepteerd voelen, dus het is nog nooit zo belangrijk geweest om beelden te produceren en te promoten die vrouwen in de menopauze authentiek weergeven’. Helemaal mee eens.

‘Geniet van het leven’

Toch voelt het lezen van deze verklaring een beetje ongemakkelijk. Het voelt voor mij als het fotografische equivalent van ‘greenwashing’. Want uitgerekend dit soort stockbureaus hebben dat archief van niet zo inclusieve beelden zelf gecreëerd. Gebaseerd op hoe er in de samenleving en in de medische wereld over vrouwen in de overgang gedacht wordt, zitten we vast aan deze beeldende vooroordelen.

Bovendien komen de nieuwe beelden op mij wat geforceerd over: wij menopauzale vrouwen moeten sporten en daar moeten we plezier in hebben. Het is bijna het tegenovergestelde van de foto’s van de gekwelde waaiervrouwen. ‘Geniet van het leven’, dicteren ze. ‘Sport, lach, wees gelukkig, dan voel je je stukken beter!’ Het is nog steeds een opgelegd beeld van hoe menopauzale vrouwen eruit zouden moeten zien, opnieuw worden wij in een kader gedwongen. Een kader dat ons kan beperken in hoe we ons leven vormgeven, in welke keuzes we maken en hoe we onze doelen bereiken.

Aan de andere kant, als je nooit wat veranderd, blijft de verbeelding hetzelfde. Dus het is een begin, zou ik zeggen. Het is tenminste niet de cliché-manier. Maar ik wil een stap verder gaan: laten we samen een echt beeld maken van menopauzale vrouwen. Een beeld dat beantwoordt aan hoe wij ons daadwerkelijk voelen, aan de veelheid, de rijke schakeringen die er zijn. Aan hoe we echt zijn."